Jongste telg in het fusielandschap: de vereenvoudigde zusterfusie

De herstructurering van vennootschappen kent sinds 2023 een belangrijke aanvulling. Naast de klassieke fusievormen zoals de fusie door oprichting, fusie door overneming en de geruisloze fusie, voorziet het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (WVV) nu ook in een nieuwe techniek: de zogenaamde vereenvoudigde zusterfusie. Deze nieuwe regeling komt er na omzetting van de Europese Mobiliteitsrichtlijn en biedt bijkomende mogelijkheden om groepsstructuren te optimaliseren.

Hierna bekijken we de belangrijkste kenmerken en aandachtspunten van deze fusievorm, zowel op vennootschapsrechtelijk als fiscaal vlak.

Wat is een vereenvoudigde zusterfusie?

In boek 12 van het WVV vinden we de bepalingen omtrent de herstructurering van vennootschappen terug. 

Artikel 12:7, 2° WVV definieert de vereenvoudigde zusterfusie als volgt:
“Tenzij anders bij wet bepaald, wordt met fusie door overneming gelijkgesteld:
(...) 2° de rechtshandeling waarbij het gehele vermogen van één of meer vennootschappen, zowel de rechten als de verplichtingen, als gevolg van ontbinding zonder vereffening overgaat op een andere vennootschap zonder uitgifte van aandelen in de verkrijgende vennootschap wanneer al hun aandelen en andere stemrechtverlenende effecten rechtstreeks of onrechtstreeks in handen zijn van één persoon of wanneer de vennoten of aandeelhouders in de fuserende vennootschappen hun effecten en aandelen in alle fuserende vennootschappen in dezelfde verhouding aanhouden.”

Deze definitie vertoont opvallende gelijkenissen met de geruisloze fusie (art. 12:7, 1° WVV), maar verschilt doordat het niet vereist is dat de overnemende vennootschap alle aandelen bezit van de overgenomen vennootschap. Wel is vereist dat de aandelenstructuur bij alle fuserende vennootschappen identiek is of in één hand zit.

Procedure: eenvoud is troef

De vereenvoudigde zusterfusie kan gebruik maken van de eenvoudige procedure, net zoals de geruisloze fusie. Enkele belangrijke kenmerken:

• Geen waardering vereist: er worden geen nieuwe aandelen uitgegeven.
• Geen controleverslag van een revisor en geen bijzonder verslag van het bestuursorgaan.
• Wel een staat van activa en passiva.

Stappenplan

• Opmaak fusievoorstellen door het bestuursorgaan van de betrokken vennootschappen.
• Neerlegging op de griffie van de bevoegde ondernemingsrechtbank – wachttermijn van 6 weken start.
• Beslissing tot fusie via notariële akte op de algemene vergadering na de wachttermijn.
• Publicatie van de fusie in het Belgisch Staatsblad.
• Administratieve formaliteiten, o.a. stopzetting btw, aanpassing KBO, enz.

Fiscale behandeling: neutraliteit

Neutraliteit onder voorwaarden

Fiscale neutraliteit betekent dat een fusie geen belasting uitlokt op meerwaarden of reserves. De activa en passiva gaan over zonder belastingheffing, zolang:

• er zakelijke motieven bestaan,
• het volledige vermogen wordt ingebracht zonder vereffening,
• de boekwaarden behouden blijven, en 
• de aandeelhoudersstructuur beantwoordt aan wettelijke criteria. 

Inkomstenbelasting

De wetgever heeft echter een autonome definitie van fusie opgenomen in het wetboek Inkomstenbelasting (art. 211 WIB'92), die niet altijd strookt met het vennootschapsrecht. Hetgeen de zaken er niet altijd op vereenvoudigd.

Bij invoering van de vereenvoudigde zusterfusie in het WVV in 2023 was er een mismatch tussen het vennootschapsrecht en het fiscaal recht. Hierdoor ontstond ongewilde en onbedoelde fiscale onzekerheid.

Door die lacune in het WIB'92 dreigde de vereenvoudigde zusterfusie namelijk niet automatisch onder de fiscale neutraliteit vallen. Er was immers een risico dat de fusie zou leiden tot belastbare meerwaarden, o.a. op het vlak van stille reserves of meerwaarden op aandelen. Dit ondanks het feit dat er economisch gezien geen reële wijziging was in de eigendomsstructuur van de onderneming (alle aandelen zaten in één hand, of er was een proportioneel aandeelhouderschap).

Remedie door wetswijziging

Een wetsvoorstel van 15 januari 2025 (Kamer, 56, 0654/001) wil deze problematiek verhelpen door een nieuw lid toe te voegen aan artikel 211, § 2, vierde lid WIB'92. Dit bepaalt uitdrukkelijk dat ook de vereenvoudigde zusterfusie fiscale neutraliteit geniet, mits voldaan is aan bepaalde voorwaarden:

• alle aandelen in handen zijn van één persoon, of
• de aandeelhouders hun aandelen in alle fuserende vennootschappen in gelijke verhouding aanhouden, en
• de fusie fiscaal neutraal blijft en geen vermindering van gestort kapitaal en reserves wordt aangerekend.

Hoewel dit wetsvoorstel inhoudelijk werd uitgewerkt en juridisch werd toegelicht, is het bij het schrijven van deze blog nog niet goedgekeurd door de Kamer. De Raad van State heeft op 14 maart 2025 een advies uitgebracht waarin enkele kritische opmerkingen staan met betrekking tot de voorgenomen terugwerkende kracht van de wet.

Registratierechten

In principe geldt voor fusies een vrijstelling van registratierechten op voorwaarde dat de inbreng wordt vergoed met aandelen (art. 117, § 1 W. Reg.). Maar bij een vereenvoudigde zusterfusie worden er geen nieuwe aandelen uitgegeven.

Remedie door wetswijziging

Het voornoemde wetsvoorstel voorziet daarom in een aanvullende bepaling die bevestigt dat de vrijstelling ook geldt voor zusterfusies zonder aandelenuitgifte, indien:

• alle aandelen in één hand zijn, of

• de aandeelhouders in alle vennootschappen in dezelfde verhouding participeren

Administratieve tolerantie

Tot goedkeuring van het wetsvoorstel en officiële publicatie blijft theoretisch de juridische onzekerheid bestaan. 

In afwachting van wetgevende afronding is de huidige fiscale praktijk gebaseerd op een administratieve beslissing van 11 maart 2024 (bevestigd in parlementaire vragen en antwoorden), waarbij de fiscus de vrijstelling  aanvaard bij zusterfusies zonder aandelenuitgifte, dit zowel op vlak van inkomstenbelasting als registratierechten.

Besluit: nieuwe kansen voor vereenvoudiging

De vereenvoudigde zusterfusie biedt een nuttige en flexibele tool voor ondernemingen die hun groepsstructuur willen stroomlijnen. Dankzij de eenvoudige procedure is deze fusievorm juridisch én praktisch interessant. Wel blijft het essentieel om de voorwaarden strikt na te leven om fiscale verrassingen te vermijden. 

aternio begeleidt u graag bij elke stap, zowel fiscaal-juridisch als cijfermatig, bij de voorbereiding en uitvoering van een fusie.

Volg aternio op LinkedIn voor meer finance, tax & legal nieuws.