Kan de algemene vergadering een accountant kwijting verlenen?

Vennootschappen werken vaak samen met een externe (gecertificeerde) accountant of gecertificeerde belastingadviseur. Soms lezen we in notulen van de algemene vergadering die over de jaarrekening beslist dat de aandeelhouders de accountant of belastingadviseur “kwijting verlenen” voor de uitgevoerde werkzaamheden. Maar… is dat juridisch wel correct? En wat betekent zo’n kwijting eigenlijk?

We duiken in de regels rond bevoegdheden, aannemingsovereenkomsten en de juridische waarde van “kwijting”.

Wat is kwijting en wie mag ze verlenen?

Kwijting is een juridische term die vaak opduikt in het vennootschapsrecht. Het betekent dat een partij uitdrukkelijk verklaart geen verdere aanspraken te maken op basis van bekende feiten of prestaties. Kwijting heeft dus het effect van een afstand van recht. Door de kwijting erkent de vennootschap geen aansprakelijkheidsvorderingen in te stellen tegen de bestuurders of commissaris voor de handelingen die uit de jaarrekening blijken of voldoende bekend waren op het ogenblik van de kwijting.

Het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (WVV) voorziet dus uitdrukkelijk kwijting voor bestuurders en commissarissen (bv. art. 5:98 (BV) en art 7:149 WVV (NV)). Voor een externe accountant of belastingadviseur is zo’n bepaling echter niet terug te vinden in het WVV.

Het is de algemene vergadering van aandeelhouders die kwijting geeft aan bestuurders en commissarissen. De kwijting is niet verplicht en gebeurt in principe tijdens de gewone jaarlijkse algemene vergadering, bij de goedkeuring van de jaarrekening. 

Kan de algemene vergadering een accountant kwijting verlenen?

Neen. De algemene vergadering (AV) beschikt enkel over de bevoegdheden die haar uitdrukkelijk zijn toegekend door de wet of de statuten. Alle andere bevoegdheden behoren automatisch toe aan het bestuursorgaan.

De aanstelling van een externe accountant gebeurt via het bestuur. De AV is dus geen contractspartij in de relatie met de accountant. Daarom kan zij ook geen rechtsgeldige kwijting verlenen voor de uitgevoerde werkzaamheden.

Als de AV toch een kwijtingsverklaring opneemt in de notulen, heeft die geen juridisch effect. Integendeel: ze kan bij aandeelhouders of derden een verkeerde indruk wekken en is daarom potentieel misleidend.

Wat is de juridische relatie met een accountant?

De opdracht van een accountant is juridisch gezien een aanneming van diensten. Dat is een overeenkomst waarbij iemand, in volle onafhankelijkheid, een werk of dienst levert tegen betaling. Denk aan een advocaat, een juridisch consultant of een loodgieter — of in dit geval: een accountant.

Soms komt daar ook een lastgeving bij kijken, bijvoorbeeld wanneer de accountant een aangifte of jaarrekening indient in naam van de vennootschap. Daarbij handelt hij als vertegenwoordiger. Maar dat doet niets af aan de hoofdvorm van de overeenkomst: het blijft een aannemingsovereenkomst. 

Die kwalificatie is belangrijk, want in het recht gelden er specifieke regels over aansprakelijkheid en kwijting bij aanneming. Daar zoomen we nu op in.

Wat betekent kwijting bij een aanneming van diensten?

Bij een aannemingsovereenkomst geldt dat de aanvaarding van het werk door de opdrachtgever neerkomt op een stilzwijgende kwijting — een vorm van afstand van recht. De opdrachtgever verklaart dan impliciet geen verdere klachten te hebben over de zichtbare kwaliteit van het geleverde werk. De dienstverlener wordt daardoor in principe niet meer aangesproken voor gekende en zichtbare tekortkomingen.

Die aanvaarding kan:

• expliciet zijn (bijvoorbeeld via een schriftelijke bevestiging of ondertekening van een verslag), of
• stilzwijgend, zoals door het betalen van een factuur zonder protest of verder gebruik van het werk.

In het geval van accountants speelt er echter een kennisasymmetrie: de cliënt heeft doorgaans niet de technische kennis om de kwaliteit van het werk of advies correct te beoordelen. Daardoor zijn eventuele fouten bij de aanvaarding vaak niet als “zichtbaar” te beschouwen, wat de kwijting beperkt in haar effect.

De juridische gevolgen zijn dus genuanceerd:

• kwijting geldt alleen voor gekende of zichtbare gebreken;
• verborgen gebreken blijven altijd verhaalbaar;
• grove fouten of opzet kunnen nooit worden “kwijtgescholden”, zelfs niet via expliciete kwijting;
• ook derden (zoals aandeelhouders of curatoren) behouden hun rechten tegenover de accountant.

Heeft kwijting dan nog praktisch nut?

Voor de algemene vergadering heeft een kwijting geen juridisch nut. De AV is geen contractspartij in de relatie met de accountant en beschikt niet over de bevoegdheid om kwijting te verlenen. Een dergelijke verklaring in de AV-notulen heeft dus geen rechtsgevolgen, en kan zelfs tot verwarring leiden.

Enkel het bestuur kan dus — als opdrachtgever — een vorm van kwijting geven. In de praktijk gebeurt dit meestal via een expliciete aanvaardingsverklaring of clausule, opgenomen in een bestuursverslag of beslissing. Zo een kwijting of aanvaardingsverklaring kan wel enige praktische waarde hebben. Enerzijds als bevestiging dat de geleverde prestaties werden aanvaard en anderzijds kan ze bewijswaarde hebben in geval van latere discussies of betwistingen.

Kortom: alleen het bestuur kan formeel een kwijting of aanvaarding uitspreken, en zelfs dan blijft de juridische werking ervan beperkt en relatief. Dergelijke kwijting sluit verborgen gebreken of zware fouten immers niet uit en biedt geen bescherming bij opzet of grove nalatigheid.

Conclusie

De algemene vergadering van aandeelhouders kan geen rechtsgeldige kwijting verlenen aan een externe accountant of belastingadviseur. Dergelijke verklaringen in notulen hebben geen juridische waarde en kunnen zelfs misleidend zijn.

Een eventuele kwijting of aanvaarding behoort tot de residuaire bevoegdheid van het bestuursorgaan, dat de accountant of belastingadviseur ook heeft aangesteld. Het bestuur kan, indien gewenst, een aanvaardingsclausule opnemen. Daarbij moet het rekening houden met de beperkingen: zo’n verklaring dekt enkel zichtbare en gekende tekortkomingen, en biedt geen bescherming bij grove fouten, opzet of verborgen gebreken.

Bij aternio adviseren we cliënten regelmatig bij de correcte vormgeving van bestuursbesluiten en notulen van algemene vergaderingen.

Volg aternio op LinkedIn voor meer finance, tax & legal nieuws.