Gesplitste aankoop in België, Vlaanderen is niet Brussel/Wallonië

Vlaanderen heeft, in tegenstelling tot het Waals en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, een afzonderlijke fiscale administratie (Vlabel). Vlabel bepaalt het hebben en houden op het vlak van registratiebelasting (met inbegrip van schenk- en erfbelasting) in het Vlaams Gewest. Brussel en Wallonië hebben geen eigen fiscale belastingadministratie. Zij dienen gehoor te geven aan de federale fiscus.

Dit zorgt ervoor dat eenzelfde casus in het Vlaamse Gewest een andere behandeling kan krijgen dan in het Brussels Gewest of in het Waals Gewest.

In België houden we de zaken graag eenvoudig, toch?  Wat en hoe moeten we nu waar en wanneer doen?

First things first: wat is een gesplitste aankoop?

De gesplitste aankoop is een interessant vermogensplanningsinstrument. Ouders die bijvoorbeeld een tweede verblijf willen kopen en erfbelastingen willen vermijden, doen de koop samen met hun kinderen. De ouders kopen het vruchtgebruik en de kinderen de blote eigendom. Een gesplitste aankoop dus.

Aangezien de ouders beschikken over het vruchtgebruik kunnen zij hun leven lang genieten van het tweede verblijf. Na hun overlijden dooft het vruchtgebruik uit en komt de volle eigendom bij de kinderen terecht. Het onroerend goed komt dus niet langer in de nalatenschap terecht. Bijgevolg dient er geen erfbelasting te worden voldaan.

Schenking vooraf aan de gesplitste aankoop

In het kader van deze successieplanning schenken ouders voorafgaandelijke aan de koop een geldsom. Dit stemt meestal overeen met de waarde van de blote eigendom. Schenkt u voor een Belgische notaris, dan moet die de akte altijd registreren, met schenkbelasting tot gevolg. Het is daarom een ingeburgerde praktijk om de schenkingsakte te laten opstellen door een buitenlandse notaris. Die is niet verplicht de akte te registreren in België. Er is zo geen schenkbelasting te betalen. Maar ook hier verwijzen wij naar een voorgaande blog die u meedeelde dat die route op 1 december dicht gaat.

De voorafgaande schenking lijkt heel eenvoudig, maar zo is het zoals zoveel zaken in België, jammer genoeg niet.

Er bestaat immers een wettelijk vermoeden dat in alle drie de gewesten speelt. Vlabel en de federale fiscus (artikel 2.7.1.0.7 VCF en artikel 9 W.W.Succ./Br.W.Succ.) gaan er namelijk vanuit dat de kinderen bevoordeeld zijn voorafgaand aan de koop. In ogen van de belastingadministraties is op deze wijze het goed door de ouders in volle eigendom aangekocht en zal erfbelasting verschuldigd zijn bij hun overlijden.

Dit wettelijk vermoeden is gelukkig weerlegbaar mits voldaan is aan drie elementen. De kinderen beschikken vrij op hun eigen rekening over de gelden voor de aankoop. De kinderen verrichten de betaling vanaf deze rekening. En tot slot, de waardering van het vruchtgebruik en de blote eigendom is correct gebeurd. In dat geval kunnen de kinderen de fiscus overtuigen dat er geen sprake is van een bevoordeling.

Standpunt Vlabel – Vlaanderen

In een eerdere blog hebben we het standpunt van Vlabel inzake de gesplitste aankoop onder de loep genomen.

Sinds 2013 aanvaardde Vlabel een geregistreerde schenking als tegenbewijs. Vlabel zette dit uiteen in een officieel standpunt. De Raad van State heeft het standpunt van Vlabel echter vernietigd. Op 12 juni 2018 oordeelde de Raad van State in haar arrest nr. 241.761 dat “aangezien noch de wettekst, noch de parlementaire voorbereiding, de registratie van de schenking in België oplegt en aangezien een fictiebepaling strikt moet worden uitgelegd, uit artikel 2.7.1.0.7 VCF niet kan worden afgeleid dat de schenking voorafgaand aan de gesplitste inschrijving maar als tegenbewijs kan worden aanvaard indien deze in België is geregistreerd”.

Dit houdt in dat de bevoordeling van de kinderen ook op andere manieren kan weerlegd worden dan door een bewijs van registratie van de schenking.

Het officiële standpunt werd vernietigd met als gevolg dat artikel 2.7.1.0.7 VCF wederom restrictief te lezen is. Het gevolg is dat schenking kan gebeuren middels een eenvoudige hand- of bankgift. Uiteraard is het bewijs van de datum bij dergelijke schenking een essentieel aandachtspunt.

Standpunt federale fiscus – Wallonië en Brussel

Ook de federale fiscus heeft naar aanleiding van het arrest van de Raad van State een nieuw standpunt ingenomen in september 2019 en haar visie verfijnd op 26 juni 2020. De fiscus verduidelijkt hoe die schenking vanaf 1 augustus het best gebeurt om erfbelasting te vermijden.

De federale belastingadministratie loopt hiermee in de pas en vereist evenmin een voorafgaande verplichte geregistreerde schenking. Wel dient de schenking duidelijk voor de aankoop te gebeuren.

Het was tot nu onduidelijk of de schenking moest gebeuren voor het ondertekenen van de onderhandse verkoopakte, de zogenaamde compromis, of voor de ondertekening van de authentieke akte. De federale fiscus hakt de knoop door.

Het volstaat voortaan om het vermoeden te weerleggen en successierechten op het aangekochte goed te vermijden, door aan te tonen dat de kinderen definitief eigenaar zijn van de geldmiddelen en dat zij effectief daarmee hun deel in de prijs hebben betaald.

Het standpunt van de federale fiscus stelt uitdrukkelijk dat het weinig verschil maakt of de schenking al dan niet gebeurd via notariële akte.

De fiscus verduidelijkt ook dat indien er een betaling van een bedrag (voorschot, waarborg of andere) is voorzien in de compromis, het totale bedrag verschuldigd door de blote eigenaar dient geschonken te zijn voor de ondertekening van de compromis.

Voorgaande heeft tot gevolg dat de schenking een duidelijke datum dient te dragen. Indien de schenking voorafgaand aan de compromis van de gesplitste aankoop gebeurt met een handgift zal bijvoorbeeld een aangetekende aanvaardingsbrief, zogenaamd pact adjoint, de vaste datum kunnen bevestigen. Een pact adjoint kan ook soelaas bieden bij een bankgift, al kan men de datum hier ook bewijzen via de rekeninguittreksels. Hopelijk worden deze documenten zorgvuldig bewaard …

Conclusie

Door het nieuwe standpunt van de federale fiscus is er dus een andere behandeling over de gewestgrenzen heen.

Gemene deler in de gewesten is dat de schenking voorafgaand aan de gesplitste aankoop kan gebeuren via een hand- of bankgift. Er is geen registratieverplichting. Het bewijs van de vaste datum vraagt in voorkomend geval in alle drie de gewesten extra aandacht.

In het Vlaamse Gewest kan de voorafgaande schenking van de gelden die moeten dienen voor de aankoop van de blote eigendom gebeuren na de compromis maar voor de authentieke akte. In het Waalse en Brusselse Gewest daarentegen dient de voorafgaande schenking voor de compromis te gebeuren, alleszins wanneer hierin een betaling van een bedrag is opgenomen. Bovendien moet het totale bedrag verschuldigd door de blote eigenaar geschonken zijn voor de ondertekening van de compromis.

Het lijkt alvast raadzaam om ook in het Vlaams Gewest rekening te houden met het federale standpunt en de richtlijn inzake gesplitste aankoop te volgen.

Geraakt u er niet meer aan uit? aternio helpt u graag.

Volg aternio op LinkedIn voor meer finance, tax & legal nieuws.